Visienota Ruimte 23-50
Het is de taak van een lokaal bestuur om bij te dragen aan de duurzame ontwikkeling van het gemeentelijk gebied. Het bestuur in Vosselaar heeft deze decretaal vastgelegde missie ter harte genomen en tracht om deze maximaal te volbrengen.
Vosselaar heeft een beperkte en reeds zeer dichtbebouwde oppervlakte. De vraag naar bijkomende woonentiteiten bleef echter veelvuldig klinken. Hierdoor was het geen eenvoudige opdracht om aan deze missie te voldoen.
Vosselaar is een dorp binnen de contouren van het regionaal stedelijk gebied Turnhout. Binnen dit speelveld is het bestuur op zoek gegaan naar oplossingen om de demografische groei te verzoenen met de ambities van het ruimtelijk beleid. Hierbij werd rekening gehouden met de kernwoorden van de Vlaamse Bouwmeester:
- Verdichten rond kernen
- Omslag richting duurzame mobiliteit
- Creëren van een klimaatrobuuste ruimte, rekening houdend met veranderende gezinssamenstellingen en vergrijzing, betaalbaarheid en leefkwaliteit.
Maar net door de stevige verdichting kwam de leefkwaliteit binnen het dorp de laatste jaren sterk onder druk. Meer en meer klonk de andere vraag naar minder verappartementisering, minder verharding én een minder impactvolle mobiliteitsdruk.
Gemeentelijk woonomgevingsplan 2018
In 2018 werd getracht de vraag naar meer woonentiteiten enerzijds en de vraag naar meer leefkwaliteit anderzijds te verzoenen in het gemeentelijk woonomgevingsplan, met als ondertitel: “Verdichting en vergroening hand in hand”. Het plan moest een duidelijk toetsingskader zijn voor de gemeentelijke diensten en bestuur om de verdere verdichting van de gemeente te remmen en opnieuw meer open ruimte en kwaliteit te creëren.
In de praktijk bleek dit instrument echter dikwijls het tegenovergestelde effect te hebben en werd het door ontwikkelaars veelal gebruikt als richtlijnenboek om bij nieuwe bouwprojecten tot de maximale limiet te gaan. Op deze manier werd geen open ruimte gevrijwaard en werd de leefkwaliteit niet verhoogd maar werd het creëren van zoveel mogelijk extra woonentiteiten het (bedoelde en ongewenste) primaire uitgangspunt.
Huidige legislatuur
Bij de start van de huidige legislatuur werd binnen het meerjarenplan de opmaak van een centrumvisie als prioritaire doelstelling opgenomen, aangezien de grootste druk op de leefkwaliteit werd aangevoeld in het dorpscentrum.
Voor professionele begeleiding werd beroep gedaan op Blauwdruk Stedenbouw. Na de vernietiging van het woonomgevingsplan door de Raad van State, werd de opdracht van Blauwdruk Stedenbouw verruimd. Naast de opmaak van het centrumplan, kreeg het bureau ook ruimer de opdracht om een volledige ruimtelijke analyse van Vosselaar te maken en een nieuw ruimtelijk beleidskader uit te werken rond de verdere toekomst van onze volledige gemeente.
Tijdens de gemeenteraad van 6 juli 2023 nam de gemeenteraad kennis van het eindrapport van Blauwdruk Stedenbouw. Dé conclusie van de uitgevoerde ruimtelijke analyse was dat Vosselaar geen (verdere) groeiopgave heeft en zodoende niet voor een kwantitatieve opgave staat, maar wel voor een kwalitatieve opgave.
Deze conclusie wordt uiteindelijk ook ondersteund door het Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen.
Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen
Op 26 oktober 2023 stelde de provincieraad het Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen definitief vast. Op 30 januari 2024 werd het definitieve Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen bekendgemaakt door publicatie in het Belgisch Staatsblad. 14 dagen later is het in werking getreden. Het vervangt het Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen (RSPA) uit 2001.
Stedelijke dorpskern
Het Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen categoriseert het centrum van Vosselaar als ‘stedelijke dorpskern’.
In dit beleidsplan wordt hierbij geduid: “Stedelijke dorpskernen maken mee onderdeel uit van het stedelijk gebied, maar geven eerder op lokale schaal invulling aan de uitdaging ‘huishoudenstransitie’. Zij nemen verhoudingsgewijs van alle stedelijke kernen de kleinste rol op inzake de opvang van bijkomende huishoudens. Nieuwe mogelijkheden buiten ruimtebeslag zijn de uitzonderingsregel en enkel mogelijk als de opvang binnen de andere stedelijke kerntypes niet mogelijk is.”
En verder: “Stedelijke dorpskernen zijn kleine stedelijke kernen of wijken in de rand van een stedelijk gebied. Ze profiteren van de metropolitane of regionale invloedsfeer, maar met lage aantrekkingskracht, gebruikersintensiteit en/of voorzieningenniveau.
Zij maken mee onderdeel uit van het stedelijk gebied, maar ze moeten anders benaderd worden dan de eigenlijke stedelijke kernen. Zij kunnen op lokale, stedelijke schaal mee inzetten op kernversterking en de diverse uitdagingen.”
Opmaak visie ruimte 23-50
Lokaal bestuur Vosselaar dient haar gemeentelijke visie te enten op het beleidsplan van het hogere niveau. Daarom gaf het schepencollege op 18 december 2023 de opdracht aan IOK om de opmaak van gepaste ruimtelijke instrumenten te begeleiden.
De visienota ruimte 23-50 geeft een overzicht van alle eerder opgemaakte plannen en visies doorheen de jaren en werd opgebouwd volgens een logische structuur met 6 thema’s die met elkaar verbonden zijn, met name:
- natuurlijke woonomgeving,
- dorpse woonomgeving,
- bereikbare woonomgeving,
- gevarieerde woonomgeving,
- functionele woonomgeving
- circulaire woonomgeving
Tijdens de gemeenteraad van 4 juli 2024 werd deze visienota unaniem goedgekeurd. Door de goedkeuring van de visienota ruimte werd een belangrijke beslissing genomen om de leefkwaliteit in Vosselaar voor de huidige en toekomstige generaties te garanderen.